Drewniana świątynia w Wygiełzowie

W archidiecezji łódzkiej, a w województwie łódzkim, w powiecie bełchatowskim, w gminie Zelów, znajduje się drewniana świątynia pod wezwaniem Nawrócenia świętego Pawła i Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Wygiełzowie. Choć obecny kościół został wystawiony przez Celestyna Gorczyckiego, sędziego ziemskiego sieradzkiego, w 1796 r., to dzieje parafii sięgają odległych czasów. W XV wieku została erygowana przez Wojciecha Jastrzębca, arcybiskupa gnieźnieńskiego. Z tego samego stulecia pochodziła pierwsza wzmianka o samej wsi. A dokładnie z roku 1417.

Wygiełzów stanowił prywatną własność wpierw rodziny Korabitów, a potem familii Kaweckich. Kolejne lata przyniosły nowych gospodarzy, którzy baczyli na rozwój miejscowości. Dowodem długoletniej historii wsi, a zarazem pamiątka po dawnych mieszkańcach i dziedzicach, jest drewniana świątynia, usytuowana w centralnej części miejscowości.

Pierwszy kościół stanął w Wygiełzowie w 1420 r. Aktu poświęcenia dokonał W. Jastrzębiec (ok. 1362-1436), szlachcic, a wówczas to arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski. Wcześniej piastował urzędy biskupów poznańskiego i krakowskiego. Dał się poznać jako doradca króla Władysława Jagiełły oraz jego pierwszej małżonki Jadwigi, córki Ludwika Andegaweńskiego. Reprezentując monarchę, aktywnie uczestniczył w życiu politycznym kraju. Zajmował nawet prestiżowe stanowisko kanclerza. Dzięki swoim koneksjom w stolicy piotrowej, dbał o pozytywne postrzeganie spraw polskich, zwłaszcza w kontekście konfliktu z Zakonem Krzyżackim.

Wojciech Jastrzębiec zasłużył się także na polu rozwoju polskiego Kościoła nie tylko pod względem troski pasterskiej nad powierzonymi duchownymi i świeckimi, ale także w kwestii rozwoju archidiecezji. Przyczynił się do rozbudowy katedry gnieźnieńskiej. Erygował wiele parafii, w tym łowicką kolegiatę. U schyłku życia zaangażował się w walkę z husycką herezją. Zostały po nim liczne traktaty teologiczno-prawne. Warto zaznaczyć, że doświadczenie zdobywał u Bodzanty, arcybiskupa gnieźnieńskiego, który to ochrzcił Władysława Jagiełłę.

Pierwotny kościół przetrwał ponad trzy stulecia. W połowie XVIII wieku spłonął. Dopiero staraniem wspomnianego C. Gorczyckiego odbudowano świątynię. W 1811 r. parafię , liczącą wówczas ok. 1100 osób, odwiedził Ignacy Raczyński h. Nałęcz (1741-1823), arcybiskup gnieźnieński, były jezuita, który w 1775 r. po kasacie zakonu został przeniesiony do stanu duchownego. Ponadto kawaler Orderu Orła Białego. Nominację na najwyższe stanowisko w kościelnej hierarchii otrzymał z rąk króla Prus Fryderyka Wilhelma III, co potwierdził papież Pius VII. Okazało się jednak, że jego posługa kapłańska jako arcybiskupa spotkała się z krytyką ze strony świeckich władz. I wedle jednej tezy, miał zrezygnować ze stanowiska ze względu na prześladowania, a druga, że powodem był wiek podeszły. Aczkolwiek w 1819 r. pojawił się w Rzymie. Stamtąd – na własną prośbę – został przeniesiony do diecezji przemyskiej, w której to pomagał tamtejszemu biskupowi Antoniemu Gołaszewskiemu, który ongiś uczestniczył w obradach Sejmu Wielkiego (1788-1792).

Jednonawowa świątynia w Wygiełzowie jest orientowana, czyli z prezbiterium zwróconym ku wschodowi, o drewnianej konstrukcji zrębowej oraz dwuspadowym dachem, na którym zlokalizowano sygnaturkę. W trakcie remontu w 1928 r. (lub w 1932 r.) wydłużono kościół. Co ważne – obiekt posiada instalację przeciwpożarową.

We wnętrzu świątyni można podziwiać barokowy ołtarz, zakupiony z kościoła ojców pijarów (tudzież franciszkanów) z Piotrkowa Trybunalskiego. Z tej samej epoki pochodziły ambona i chrzcielnica. Warta uwagi jest także belka tęczowa z barokowym krucyfiksem. Dwa ołtarze boczne pochodzą z XIX wieku. Zaś obok świątyni została usytuowana dzwonnica, również pochodząca z 1796 r., z dachem w stylu namiotowym.

Piotr Ossowski

Bibliografia:

Kościoły Archidiecezji Łódzkiej. Nasze dziedzictwo. Tom II, red. M. Konopińska, Bydgoszcz 2011.

Krzyżaniakowa J., Ochmański J., Władysław II Jagiełło, Wrocław 1990.

Marszałek W., Wycieczka po wysoczyźnie Łaskiej, „Na sieradzkich szlakach” 2000, nr 1, s. 20-24.

Nitecki P., Biskupi Kościoła w Polsce w latach 965-1999. Słownik biograficzny, Warszawa 2000.

Strzelecki G., Zabytkowe obiekty drewniane województwa łódzkiego, Łódź 2006.